Drogi wypędzeń – Warszawa 1944

Od 2011 roku realizujemy program pt. „Drogi wypędzeń – Warszawa 1944”. Każdego roku, we wrześniu grupy młodzieży spotykają się z osobami, które w 1944 roku pod karabinami maszynowymi i nadzorem najgorszych szubrawców w niemieckich mundurach zostały wypędzone ze swoich domów i pędzone przez ulice Warszawy pełne zniszczeń, trupów, zburzonych i palących się domów. Wśród wypędzanej ludności cywilnej były dzieci, które najciężej przeżyły te szokujące represje w odwecie za Powstanie Warszawskie. Wiele z nich zostało potem wywiezione do obozów koncentracyjnych.

Spotkanie zaczyna się przy domu lub w miejscu po domu, z którego została wypędzona osoba prowadząca, która staje się szczególnym przewodnikiem po Warszawie. Prowadzi ona młodzież ulicami, którymi byli wypędzani mieszkańczy w 1944 roku i zapoznaje uczestników z tą częścią historii miasta, losami jego mieszkańców, dzieci.

Młodzi ludzie zostają wyposażeni w kremowe szaliki atłasowe z nadrukiem kolorowym znaków organizatorów i wszystkich grup uczestniczących w „Drogach wypędzeń Warszawa 1944” w danym roku. Poza tym wszyscy otrzymują mapki Warszawy, z okresu przedwojennego i z czasu Powstania Warszawskiego, na których zaznaczone są trasy, którymi przechodzą.

Zakończeniem jest spotkanie wszystkich grup na skromnym poczęstunku, na którym młodzież dzieli się swoimi wrażeniami z całego dania,m a jest się czym dzielić. O sile przeżyć mogą świadczyć wypowiedzi uczestników spotkania:

„We wrześniu 2011 roku kilku uczniów naszej szkoły, wraz z nauczycielką historii panią Beatą Degiel, udało się na wycieczkę, zorganizowana przez Moje Wojenne Dzieciństwo. W trakcie trwania akcji mieliśmy przejść ulicami wygnań, spotkać się ze świadkami historii a także przejechać się zabytkowym tramwajem.

Jak dotąd traktowałam II wojnę światową jak coś wymyślonego, na rzecz filmów i książek. Wydawało mi się to tak odległe, od dnia dzisiejszego, że aż niemożliwe. Jednak wycieczka ta, zmieniła cały mój pogląd na ten temat.

Zobaczyłam łzy w oczach, smutek, rozpacz czasem uśmiech, lecz ani razu nie ujrzałam gniewu na twarzach opowiadających. Wraz z nimi płakaliśmy my słuchacze wzruszeni historiami o śmierci, pracy, głodzie i ciągłym strachu.

Jak już wspomniałam ta wycieczka zmieniła moje spojrzenie na wojnę a mianowicie stała się dla mnie jeszcze bardziej odległa od dzisiejszych czasów, jednocześnie uwierzyłam w nią, przestałam wątpić. Jednak akcja ta nie zmieniła u mnie tylko poglądów, zmieniła coś więcej, zaczęłam bardziej szanować ludzi starszych, przestałam przechodzić koło nich obojętnie, stałam się bardziej wrażliwa na ich potrzeby, a także zaczęłam cieszyć się z każdego dnia, z najmniejszych rzeczy, których przecież kiedyś tak ludziom brakowało.

Myślę, że każdy powinien choć raz usłyszeć to co ja słyszałam, by nabrać szacunku dla swej ojczyzny, za którą ginęli ludzie”.

Karolina Jamiołkowska
Gimnazjum 44 Smolna

Inna uczestniczka – harcerka mówiła, że teraz inaczej patrzy na ulice którymi chodzi. One dla niej żyją tamtym życiem, te mury do niej przemawiają, nie są obojętne. Zamieszkiwali je ludzie pełni wiary w innych w Polskę.

Chłopiec ze Szkoły Specjalnej nr 63 powiedział, że szkoda niszczyć Warszawę, bo żeby ona była zginęło tyle ludzi. To trzeba szanować.

Harmonogram akcji z roku 2014.
Harmonogram akcji z roku 2015.

Wybrane trasy, którymi osoby wypędzane z Warszawy w sierpniu 1944 roku, prowadzą młodzież:

Wspomnienia osób prowadzących grupy drogami wypędzeń, wraz z innymi zostały utrwalone na filmie „WYPĘDZENIE 1944” zrealizowanym w 2008 roku przez Fundację "Moje Wojenne Dzieciństwo", w kórym wykorzystano także zdjęcia archiwalne ze zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Stołecznego Warszawy. Scenariusz i reżyseria filmu Anna Francman i Andrzej M. Bogusz, współpraca merytoryczna Eulalia Rudak, zdjęcia Andrzej M. Bogusz, muzyka - Krzysztof Voisé.
Film powstał przy wsparciu finansowym Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa,

oraz w nagraniach „DROGI WYPĘDZEŃ” zrealizowanych w 2016 roku przez Fundację "Moje Wojenne Dzieciństwo", zdjęcia Andrzej M. Bogusz,
Nagrania powstały przy wsparciu finansowym Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy.

Wspomnienia osób biorących udział w programie „Drogi wypędzeń – Warszawa 1944” we fragmentach filmu „WYPĘDZENIE 1944” i nagraniach „DROGI WYPĘDZEŃ”: